اثربخشی برنامه آموزش کنترل توجه بر کاهش سوگیری توجه به محرک های اضطراب اجتماعی و بهبود شاخص های درمانی افراد مضطرب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی به عنوان رایج ترین اختلال اضطرابی و سومین اختلال شایع روان پزشکی و اختلالی با اهمیت در زمینه بهداشت همگانی می تواند تاثیر عمیقی بر زندگی شخص داشته باشد. در دو دهه اخیر افزایش چشم گیری در پژوهش-های بالینی، به خصوص با جهت گیری شناختی، با هدف بررسی مکانیزم های زیربنایی اضطراب اجتماعی صورت گرفته است. پژوهش حاضر شامل سه مطالعه است. مطالعه اول، نقش نشخوار فکری را در پیش بینی اضطراب اجتماعی (134=n) بررسی کرد؛ نتایج نشان داد که زنان از مردان نمرات نشخوار فکری بیشتری داشتند. به علاوه بعد از کنترل اثر سن، جنسیت، میزان تحصیلات، افسردگی (بک) و اضطراب صفت- حالت (اشپیلبرگر)، افزایش نشخوار فکری (نولن-هوکسما) با افزایش در میزان اضطراب اجتماعی (کانور) همراه بود. مطالعه دوم، سوگیری توجه نسبت به محرک های تهدیدکننده اجتماعی را در مبتلایان به اضطراب اجتماعی (میانگین سن = 93/22 و انحراف استاندارد = 155/3) (30=n) و بهنجار (میانگین سن = 73/23 و انحراف استاندارد = 84/2) (30=n) توسط آزمون استروپ اضطراب اجتماعی، مقایسه کرد. نتایج نشان داد که به رغم کنترل اثر افسردگی و نشخوار فکری، در مقایسه با گروه کنترل، مبتلایان به اضطراب اجتماعی سوگیری توجه بیشتری نسبت به محرک های تهدیدکننده اجتماعی نشان دادند. مطالعه سوم، اثربخشی برنامه کامپیوتری آموزش کنترل توجه را، به عنوان نوعی مداخله شناختی برای کاهش سوگیری توجه و بهبود شاخص های درمانی افراد مضطرب اجتماعی، بررسی کرد. شرکت-کنندگان (30=n) که همگی اضطراب اجتماعی بالا داشتند، به طور تصادفی به گروه آزمایش (دریافت تمرین اصلی) و درمان نما (دریافت تمرین ساختگی) تقسیم شدند و بر روی همه آنها پیش آزمون، پس آزمون و آزمون پیگیری انجام شد. نتایج نشان داد که در مقایسه با گروه درمان نما، گروه آموزش بعد از اتمام برنامه، سوگیری توجه کمتری را نسبت به محرک-های تهدیدآمیز نشان دادند؛ بعلاوه، علائم اضطراب اجتماعی آنها کاهش یافت. به طورخلاصه، (الف) نشخوار فکری به عنوان یک سازه شناختی در پیش بینی اضطراب اجتماعی نقش داشته، و مختص اختلال افسردگی اساسی نیست؛ (ب) افراد مضطرب اجتماعی با سوگیری توجه بیشتر نسبت به محرک های تهدیدآمیز اجتماعی، احتمالاً تحریفات شناختی ای را تجربه می کنند که باعث بزرگ تر شدن سطوح دریافتی تهدید در محیط می شود و در تداوم و تشدید اضطراب اجتماعی نقش دارند؛ و (ج) آموزش کنترل توجه کامپیوتری با کاهش این سوگیری توجه می تواند در کاهش علائم اضطراب اجتماعی موثر باشد.